Około 40% wszystkich wizyt w Europie to wizyty w gabinetach dermatologicznych. Problem dotyka zarówno nastolatków jak i osób dorosłych zwłaszcza kobiet. Czym jest spowodowany tzw. trądzik dorosłych? Na to pytanie odpowie nam dr n. med. Joanna Czuwara, ktora pracuje na stanowisku adiunkta w Katedrze i Klinice Dermatologicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego oraz w Klinice Viva-Derm w Warszawie

Justyna Gawryś: Pani Doktor w jakim wieku może pojawić się trądzik?

dr n. med. Joanna Czuwara: Wyróżniamy trądzik zwyczajny, który pojawia się w okresie dojrzewania, trądzik dorosłych, który najczęściej występuje w formie przetrwałej, lub może się pojawić po raz pierwszy w życiu, umowie po 25 rż. W okresie młodzieńczym pierwsze objawy trądziku pod postacią zaskórników pojawiają się w wieku 12 lat. U dziewczynek objawy występują wcześniej, u chłopców trochę poźniej ok. 14 r.ż, ale utrzymują się też dłużej. Pojawienie się zmian trądzikowych koreluje także z wywiadem rodzinnym w kierunku tej choroby u rodziców. A to dlatego, że trądzik jest chorobą genetycznie uwarunkowaną i jeżeli rodzice mieli ciężki trądzik to pierwsze objawy trądzikowe pojawią się wcześniej i szybciej staną się bardziej nasilone u ich dzieci. W takich przypadkach im szybciej rozpocznie się leczenie zmian trądzikowych, tym mniejsze ryzyko nasilonych zmian i uniknięcie trwałych następstw po trądziku, do których należą przede wszystkim blizny potrądzikowe.

Coraz więcej osób po 30, 40 roku życia boryka się z trądzikiem. Również ten problem dotyka cerę dojarzałą. Jaka jest tego przyczyna? Jak zapobiegać oraz myślę, że mogę powiedzieć, jak leczyć ten problem?

dr n. med. Joanna Czuwara: Trądzik dorosłych, który umownie występuje po 25 r.ż. dotyczy przede wszystkim kobiet. Najczęściej jest to postać przetrwała trądziku, rzadziej nowo powstały w okresie pełnej dojrzałości. Na etiopatogenezę trądziku dorosłych mają wpływ leki antykoncepcyjne, a ściślej ich przyjmowanie i odstawianie, stres, nieregularne i nie do końca zdrowe odżywianie pozbawione warzyw i owoców oparte na przetworzonej żywności. Dodatkowym czynnikiem jest także niewłaściwa pielęgnacja skóry twarzy. Trądzik dorosłych ma swój typowy wygląd i lokalizację. Są to głębokie zmiany zapalne zlokalizowane na brodzie i wzdłuż żuchwy. Skóra nie zawsze musi się świecić, ale co typowe nie występują zaskórniki. Obrazowo mówiąc, trądzik dorosłych to czerwone guzy na brodzie u młodych kobiet, z których jeden się chowa, drugi brązowieje, a trzeci wychodzi. Zawsze będzie ich więcej w stresie i przed miesiączką.

Leczenie obejmuje preparaty miejscowe przeciwtrądzikowe, antybiotyki ogólne, isotretynoinę ogólną w skojarzeniu lub bez, z antykoncepcją.

Czy mydła antybakteryjne oraz wszelkiego rodzaju pianki są właściwe do pielęgnacji skóry trądzikowej?

dr n. med. Joanna Czuwara: Nie są. Trądzik nie jest pierwotną chorobą bakteryjną skóry, nie powstaje z brudu i nie wiąże się z zaburzeniami odporności immunologicznej. Trądzik wymaga odpowiedniej pielęgnacji i leczenia przeciwtrądzikowego. Ma swoją złożoną czteroczynnikową przyczynę.

W jaki sposób pielęgnować skórę na co dzień? Jakie kosmetyki stosować oraz na jakie składniki w kosmetykach powinniśmy zwracać szczególną uwagę?

dr n. med. Joanna Czuwara: Istnieje w dermatologii zjawisko trądziku kosmetycznego wywołanego przez stosowanie nieodpowiednich kosmetyków. W obecnej dobie firmy dermokosmetyczne prześcigają się w tworzeniu preparatów pielęgnacyjnych do skóry trądzikowej i często piszą na swoich produktach „niekomedogenny”. Skórę trądzikową powinno się nawilżać, ale nie natłuszczać. Unikać ciężkich, lepkich fluidów, unikać preparatów zawierających oleje mineralne. Pożądane są natomiast preparaty zawierające kwasy owocowe, glicerynę, wyciągi roślinne, polifenole o udowodnionym hamującym działaniu na gruczoły łojowe i zawierające oleje roślinne. Firmy także często dodają do takich produktów związki o działaniu przeciwzapalnym lub maskującym zmiany zapalne. Wybór dermokosmetyków do pielęgnacji skóry trądzikowej jest ogromny, najlepiej aptecznych.

Dlaczego nie powinniśmy wyciskać krostek?

dr n. med. Joanna Czuwara: Bo wyciskanie nasila ich powstanie i nie jest formą leczenia. Leczenie w trądziku ma na celu zapobieganie ich powstawaniu. Także wygniatane tkanki uszkadzają się, co wiąże się z urazem skóry, powstaniem stanu zapalnego i dłuższym gojeniem.

W jaki sposób możemy pozbyć się blizn potrądzikowych?

dr n. med. Joanna Czuwara: Jest kilka metod na wygładzenie zmienionej bliznami skóry po trądziku. Jedne obejmują przewlekłe przyjmowanie ogólnej lub miejscowej isotretynoiny. Te są długotrwałe i żmudne. Inne polegają na nakłuwaniu blizn w celu ich wygładzenia w długiej serii zabiegów. Do tego celu można stosować specjalne igły lub roller tzw. mezoroller. Inną metodą są silne peelingi oparte na formule kwasu trójchlorooctowego lub złożonych formułach kwasów chemicznych czasami nazywanych owocowymi. W przypadku peelingów także mowa jest o serii zabiegów. Jeszcze inną metodę stanowią lasery frakcyjne, zwłaszcza laser frakcyjny CO2 lub Erb:YAG. Odpowiedź na każdą z tych metod jest bardzo indywidualna. Uważam, że współczesna dermatologia i jej możliwości lecznicze trądziku mają na celu nie dopuszczenie do powstania blizenek, które są długotrwałą przebudową skóry, z którą trudniej sobie radzimy.

Pani Doktor co sygnalizuje trądzik w okolicy żuchwy i brody?

dr n. med. Joanna Czuwara: Wspomniany trądzik dorosłych, który często nazywa się trądzikiem dorosłych kobiet, bo w ponad 90% dotyczy kobiet.

Natomiast jeśli w okolicy brody pojawiają się bardzo głęboko osadzone i bardzo bolące wypryski, które na pierwszy rzut oka nie wygladają jak typowy trądzik wówczas możemy mówić o innym problemie czy nadal jest to problem trądzikowy?

dr n. med. Joanna Czuwara: Na brodzie są liczne gruczoły łojowe i najczęściej bolesne wykwity w tej okolicy to zmiany zapalne jednostki włosowo-łojowej. Krótko mówiąc klasyczne zmiany trądzikowe. Ale oczywiście, że zmiany na brodzie mogą także występować w trądziku różowatym zapalnym, zapaleniu okołoustnym czy mogą również świadczyć o zapaleniu mieszków włosowych nietypową bakterią Gram „-„.

Czy z cerą trądzikową należy udać się do dermatologa czy endokrynologa?

dr n. med. Joanna Czuwara: Jeżeli mowa o skórze, to skórą zajmuje się dermatolog. Jeżeli mowa o zaburzeniach endokrynologicznych to trzeba udać się do endokrynologa. Podział kompetencji diagnostycznych i leczniczych jest raczej oczywisty. Jeżeli zgłasza się do dermatologa pacjentka z ciężkim trądzikiem to warto dopytać o miesiączki, obejrzeć pod kątem hirsutyzmu czy insulinooporności. Może okazać się, że trądzik współistnieje w obrazie zaburzeń hormonalnych.

Czasami jeszcze w grę wchodzą ginekolodzy, do których kieruję moje pacjentki jeżeli zależy mi na właściwie dobranej do wieku pacjentki antykoncepcji. Nie oczekujmy, że ginekolog będzie leczył trądzik antykoncepcją. Większość zgłaszających się do nas dorosłych kobiet z trądzikiem przyjmuje antykoncepcje, a trądzik mają nadal.

W jaki sposób może pomóc nam dermatolog?

dr n. med. Joanna Czuwara: Dermatolog zna przyczynę powstawania trądziku, ma rozeznanie jak działają preparaty lecznicze i pielęgnacyjne. Który z nich jest bardziej wskazany do świecącej skóry, który do skóry z tendencją do podrażnień. Dermatolog zdobywa także przez wiele lat doświadczenie i wiedzę, które preparaty łączyć do uzyskania jak najlepszego efektu, a których unikać lub stosować z należytą ostrożnością. To dermatolog wyróżnia co najmniej 8 typów trądzików, w związku z typem dominujących zmian, lokalizacją i cechami ich wydrapywania, w zależności od tego odpowiednio dostosowuje leczenie. Proszę pamiętać, że dermatolog ogląda skórę każdego dnia, pewne choroby rozpoznaje i leczy intuicyjnie.

Również u kobiet w ciąży pojawia się tradzik. Czy będąc w ciąży można się go pozbyć? Czy nie jest to odpowiedni moment na żadne zabiegi?

dr n. med. Joanna Czuwara: W ciąży nie stosujemy żadnych zabiegów przeciwtrądzikowych i zalecamy tylko preparaty dostępne bez recepty lub skojarzenie antybiotyków z nadtlenkiem benzoilu. Leczenie samymi antybiotykami miejscowymi zmian trądzikowych w ciąży jest błędem i sprzyja antybiotykooporności bakterii, które w patogenezie trądziku odgrywają swoją rolę.

Jakie są domowe sposoby na walkę z trądzikiem?

dr n. med. Joanna Czuwara: Ja już takich nie pamiętam. Uważam, że należą do przeszłości, jeżeli nie prehistorii. Gdyby te metody się sprawdziły, trądzik by nie istniał. A tak nie jest. Warto pamiętać, ze stosowanie domowych niesprawdzonych metod opóźnia tylko właściwe leczenie trądziku co może skutkować pozostawieniem trwałych blizn. Koniec lat 90-tych to była epokowa era jeżeli chodzi o zrozumienie patogenezy trądziku i powstanie przełomowych leków w jego leczeniu tj. syntetycznych pochodnych witaminy A retynoidów.

Jakie zabiegi w gabinecie może Pani polecić osobom z cerą trądzikową?

dr n. med. Joanna Czuwara: Peelingi różnego rodzaju w zależności od dominującego problemu na skórze. Inne do łojotoku, inne dla wrażliwej skóry, jeszcze inne do zmian zapalnych. Mowa jest o serii zabiegów. Tak jak trądzik jest przewlekły, tak regularnie potrzebne są peelingi, żeby skórę szybciej wygładzić, nawilżyć, wyrównać koloryt i zmniejszyć świecenie. Po peelingach można wymienić LED-y, mikrodermabrazję, peeling kawitacyjny, czy inne innowacyjne metody sprzętowe. Ale te ostatnie mają raczej znaczenie marginalne.

Warto podkreślić, że z zabiegów w trądziku NIE POWINNO się wykonywać tzw. „czyszczenia”. Potoczne czyszczenie czy „parówki” to zabiegi, które w sposób udowodniony pogarszają i nasilają trądzik. W wielu krajach ich się nie wykonuje od lat. W Polsce niestety nadal „parówki” pokutują.

I przedostatnie pytanie dotyczące leków. Coraz wiecej dermatologów przypisuje antybiotyki na trądzik, które również mają dużo skutków ubocznych. Zwykle po odstawieniu antybiotku problem powraca lub nawet narasta. Skad takie przekonanie do leczenia antybiotykami?

dr n. med. Joanna Czuwara: Antybiotyki odpowiedniej grupy i przyjmowane przez odpowiednio długi czas do 3 miesięcy, to rekomendacje leczenia trądziku na całym świecie. Ale to właśnie dermatolodzy wiedzą jaki antybiotyk, w jakiej dawce i jak długo podać. Nie znane mi są skutki uboczne tych antybiotyków, albo występują na tyle rzadko, że można je uznać za nieistotne. Myślę, że opinia publiczna i jej ograniczona wiedza kłóci się z antybiotykoterapią wykorzystywaną w leczeniu trądziku. Antybiotykoterapia w trądziku to zupełnie inne zastosowanie i działanie niż to, które kojarzy nam się z infekcją gardła, ucha, czy zapaleniem płuc.

Co Pani sądzi na temat leczenia retynoidami?

dr n. med. Joanna Czuwara: Dzięki nim uzyskaliśmy przełom i skuteczność w leczeniu trądziku i jego powikłań. Nie ma współczesnej dermatologii bez retynoidów. Są niezastąpione i znajdują należne miejsce we wszystkich rekomendacjach światowych leczenia trądziku.

Bardzo dziękuję za rozmowę.

dr n. med. Joanna Czuwara: Dziękuje.